Διαταραχές του παιδικού ύπνου

Της Νατάσσας Πιπεροπούλου - Κωνσταντάρα,

Διδάκτορος Ψυχολογίας

Απαντώ σήμερα στην παρακάτω ερώτηση που με κάποιες παραλλαγές, σε ιδιωτικές ή δημόσιες συζητήσεις, μου θέτουν συχνά νεαρές μητέρες «τo παιδί μου τώρα τελευταία ξυπνά μέσα στη νύχτα, με αναζητά και δείχνει έντονο φόβο από ένα κακό όνειρο. Πόσο να ανησυχήσω;»

Κάποιοι παιδικοί φόβοι φαίνεται να έχουν αιώνια διαχρονική σημασία καθώς ταλάνισαν και συνεχίζουν να ταλανίζουν πολλά από τα παιδιά κάθε γενιάς ενώ ταυτόχρονα αναστατώνουν τους γονείς. Για τον λόγο αυτό χρειάζεται να καθησυχάσουμε τους νέους γονείς διαβεβαιώνοντάς τους ότι οι διαταραχές του παιδικού ύπνου δεν χρειάζεται να τους πανικοβάλλουν . Αν είχατε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε άλλα παιδιά στη διάρκεια του νυχτερινού τους ύπνου θα διαπιστώνατε ότι σχεδόν όλα έχουν σε διάφορα χρονικά διαστήματα κάποιες εκδηλώσεις ανωμαλίας στον νυχτερινό τους ύπνο και κάποια συμπεριφορά φόβου.

Ο αποκαλούμενος "νυχτερινός φόβος" οφείλεται συνήθως, όχι αποκλειστικά, σε κάποιο όνειρο που φοβίζει το παιδί που ξυπνά με αναφιλητά και καμιά φορά και άναρθρες κραυγές. Ο γονιός που τρέχει κοντά του ανακαλύπτει ότι το παιδί βρίσκεται σαφώς σε κατάσταση έντονου φόβου, αποπροσανατολισμένο, συναισθηματικά αναστατωμένο ή "μπερδεμένο" και θα χρειασθούν μερικά λεπτά στοργικής συμπαράστασης για να το ηρεμήσουμε καθησυχάζοντάς το.

Αντίθετα, το παιδί που πετιέται από τον ύπνο του έχοντας δεί ένα εφιάλτη μπορεί να ηρεμήσει πολύ πιο γρήγορα και συχνά, όχι όμως πάντοτε, ακριβώς επειδή συνεχίζει να βρίσκεται υπό την επίδραση του φόβου που του προξένησε ο εφιάλτης. Το παιδί είναι σε θέση να μας δώσει κάποια περιγραφή του περιεχομένου του ονείρου του ή να αρκεστεί στην έκφραση "..είδα ένα κακό όνειρο..."

Όπως επιβεβαιώνουν οι σχετικές έρευνες στις περισσότερες περιπτώσεις οι διαταραχές του παιδικού ύπνου έχουν σαφή ψυχοδυναμικά αίτια. Σε ένα ελάχιστο ποσοστό που, ίσως υπάρχει για να επιβεβαιώνεται ο κανόνας, έχουν εντοπισθεί κάποιες νευρολογικές διαταραχές ή άλλα παθολογικά αίτια. Φυσικά η ψυχοδυναμική αιτία αυτών των διαταραχών δεν παύει να είναι ανησυχητική για τους γονείς ιδιαίτερα όταν οι διαταραχές έχουν και συχνότητα και ένταση.

Οι περισσότερες περιπτώσεις διαταραχής του ύπνου των παιδιών σχετίζονται άμεσα με τα γεγονότα της περασμένης ημέρας αλλά και από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάθε παιδί στην καθημερινή του ζωή υπάρχουν και πολλά συμβολικά προβλήματα, άγχη και φοβίες, όπως και υποσυνείδητες συγκρούσεις και συναισθηματικές αναστολές που αντιμετωπίζουν τα παιδιά καθώς οδεύουν προς τη βιολογική, τη συναισθηματική, τη διανοητική και την ψυχοκοινωνική ωρίμανση.

Η ψυχοθεραπευτική αγωγή διαταραχών του παιδικού ύπνου εντάσσεται συνήθως μέσα στα πλαίσια της " οικογενειακής θεραπείας " για να διαπιστωθούν ελλείψεις, υπερβολές ή κενά στις διαπροσωπικές σχέσεις γονέων - παιδιού αλλά και ανάμεσα στους γονείς.

Επιπρόσθετα, με τη βοήθεια της "παιγνιοθεραπείας" το παιδί εξωτερικεύει (με την καθοδήγηση του ψυχολόγου – ψυχοθεραπευτή) ενδόμυχους φόβους, αναστολές, συγκρούσεις, και δίνει έτσι τη δυνατότητα στον ή στην ψυχολόγο να κατανοήσει τη δυναμική του προβλήματος και να εφαρμόσει ανάλογα με την περίπτωση αναλυτικό-υποστηρικτικές τεχνικές, ή κάποια από τις τεχνικές της απευαισθητοποίησης και ευαισθητοποίησης για την εξάλειψη της ανεπιθύμητης και τη μάθηση της επιθυμητής συμπεριφοράς.