Η συζήτηση μαζί του είναι ένα μεγάλο μάθημα. Ο Δημήτρης Ζάννες, πρόεδρος της Oμοσπονδίας Συλλόγων Eπαγγελματικής Aλιείας Περιφέρειας N. Aιγαίου, με τη σοφία του ανθρώπου που αγαπά αυτό που κάνει, εξηγεί γιατί είναι συμφέρον για όλους να προστατευθεί το θαλάσσιο περιβάλλον, μιλάει για τις λεγόμενες «βόμβες βυθού», τα προβλήματα που δημιουργούν τα γρι γρι, οι ανεμότρατες και οι ερασιτέχνες και μιλάει με αγάπη για το επάγγελμά του: «Οταν ψαρεύοντας σε έναν κόλπο, η αύρα φέρει τη μυρωδιά από θυμάρι, τα ξεχνάς όλα».
Συνάντησα για πρώτη φορά τον Δημήτρη Ζάννε, σε μια συνέντευξη Τύπου που είχε οργανώσει η Greenpeace στο πλαίσιο της εκστρατείας για τη δημιουργία θαλάσσιων καταφυγίων στη Μεσόγειο. Ο πρόεδρος της Oμοσπονδίας Συλλόγων Eπαγγελματικής Aλιείας Περιφέρειας N. Aιγαίου (του φορέα που εκπροσωπεί περίπου 2.000 παράκτιους αλιείς των Kυκλάδων), καθόταν αμίλητος στο πάνελ, παρακολουθώντας τα βίντεο και τους άλλους ομιλητές που περιέγραφαν την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η θάλασσα και τα αποθέματά της.
Καταλάβαινες από το ύφος του ότι όλα αυτά του ήταν κάτι παραπάνω από γνώριμα, ήταν η ίδια του η ζωή. Οταν πήρε τελικά το λόγο, έβαλε τα πράγματα στη θέση τους: «Ακούστε, εγώ δεν ξέρω πολλά γράμματα. Ξέρω μόνο ότι τα ψάρια έχουν λιγοστέψει και ότι πρέπει να κάνουμε επειγόντως κάτι γι' αυτό. Βρισκόμαστε στο χείλος της κατάρρευσης. Tο αλίευμά μας συνεχώς μειώνεται. Πιάνουμε όλο και μικρότερα ψάρια. Για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε πρέπει να φτιάξουμε ένα υγιές οικοσύστημα».
Για κάποιον που γνωρίζει πόσο σθεναρά αντιστέκονταν μέχρι σήμερα οι αλιείς στη λήψη οποιουδήποτε διαχειριστικού μέτρου -πόσω μάλλον όταν η πρωτοβουλία ανήκει σε περιβαλλοντική οργάνωση-, αυτή ήταν μια δήλωση-βόμβα. Ετσι λίγες ημέρες αργότερα, βρεθήκαμε να ταξιδεύουμε στην Ανδρο, εκεί όπου ο Δημήτρης Ζάννες ζει και εργάζεται. Σε λίγο, θα μαθαίναμε πόσο έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια η ζωή ενός παράκτιου αλιέα, για τη δράση των επονομαζόμενων «άγριων» του Αιγαίου, για το πώς μπορείς να φας «φρέσκο, ντόπιο ψάρι» ακόμα κι όταν οι ψαράδες έχουν μείνει στη στεριά από ένα παρατεταμένο μελτέμι.
Είναι υπερβολή αυτό που λένε ότι δεν υπάρχουν ψάρια;
Ψάρια δεν υπάρχουν. Οταν πήγαινα πριν από 10 χρόνια για δουλειά με παραγάδι, έφερνα 60 κιλά, ενώ τώρα 10. Και να φανταστείς ότι τώρα έχω 1.300 αγκίστρια, 5 χιλιόμετρα παραγάδι, ενώ παλιότερα 600. Τα καΐκια με δίχτυα έβγαζαν 100 κιλά αφρόψαρο, τώρα βγάζουν 10. Κάποια είδη έχουν εξαφανιστεί τελείως από εδώ. Η γόπα για παράδειγμα ήταν κάποτε το ψωμί του ψαρά. Βγάζαμε 50 - 100 κιλά. Πάνε αυτά.
Τα έξοδα, από την άλλη, είναι πάρα πολλά. Η αύξηση του πετρελαίου μας έχει γονατίσει. Οσο δεν έχει ψάρια, πάμε μακρύτερα, με αποτέλεσμα να καίμε περισσότερα καύσιμα. Βρισκόμαστε σε απόγνωση. Η θάλασσα πεθαίνει με γοργούς ρυθμούς, αλλά δεν κάνουμε τίποτα γι' αυτό. Θέλουμε, λέει, να αναπτύξουμε τον καταδυτικό τουρισμό - τι θα δείχνουμε αν ο βυθός είναι νεκρός;
Εκτός από τις ανεμότρατες και τα γρι γρι, εσείς δεν πιάνετε γόνο;
Κατ' αρχήν, εμείς ρίχνουμε τα δίχτυα. Αν περάσει το ψάρι, εντάξει, αν όχι, δεν πιάνουμε τίποτα. Η τρύπα είναι 24 χιλιοστά, έτσι τα μικρότερα ψάρια φεύγουν. Πάντα τα αφήναμε να μεγαλώσουν, γι' αυτό και πάντα είχαμε ψάρια. Εδώ και μια δεκαετία έχει αναπτυχθεί πολύ η μέση αλιεία και η κατάσταση έχει αλλάξει. Εμείς ψαρεύουμε με τον τρόπο που ψάρευαν στην αρχαιότητα. Απλώς, αντί να βάζουμε σημάδια τα βουνά, πάμε με το GPS.
Στην αρχαιότητα, βέβαια, δεν τα έβαζαν οι ψαράδες με τα δελφίνια.
Κανείς δεν θέλει να τα βάζει με τα δελφίνια, ζούμε και τρεφόμαστε από το ίδιο σπίτι. Η παρουσία τους, άλλωστε, σημαίνει ότι το οικοσύστημα είναι υγιές. Δυστυχώς όμως καθώς τα ψάρια μειώνονται, τα κητώδη αναγκάζονται να στραφούν στα δίχτυα. Οι φώκιες, μάλιστα, ξέρετε έχουν γίνει πολύ έξυπνες. Τρομάζουν τα ψάρια για να μπουν στα δίχτυα και να τα πιάσουν! Οταν, λοιπόν, όχι μόνο βγάζεις τα δίχτυα σου άδεια, αλλά και κατεστραμμένα, τρελαίνεσαι. Οι ψαράδες, πάντως, αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι και οι φώκιες και τα δελφίνια το κάνουν από πείνα. Το καλύτερο θα ήταν να υπήρχε αποζημίωση. Δεν προβλέπεται όμως καμία αποζημίωση ούτε όταν σκίζονται τα δίχτυα ούτε όταν μας τα παίρνει η θάλασσα ούτε όταν σπάνε τα σκάφη μας.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το πρόβλημά μας δεν είναι τα δελφίνια. Η αστυνόμευση είναι ανύπαρκτη. Σήμερα, οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Εάν κάποιος από το Λιμενικό πιάσει μια ανεμότρατα για παράβαση, την άλλη εβδομάδα θα είναι στο Καστελόριζο. Υπάρχουν μεγάλα συμφέροντα. Ετσι δεν ασχολούνται καθόλου. Πιάνουν ερασιτέχνες και τους ελέγχουν για τα τυπικά, δεν κοιτούν πόσα ψάρια έπιασαν.
Υπάρχει πρόβλημα και με τους ερασιτέχνες;
Μα, κάθε 500 μέτρα βλέπεις και έναν ψαροντουφεκά. Οι ψαροντουφεκάδες, συνήθως, χρησιμοποιούν φακό ακόμα και τη μέρα για να ακινητοποιούν τα ψάρια. Χτυπάνε πολλούς ροφούς παρ' όλο που επιτρέπεται να πιάνουν ή ένα ροφοειδές ή πέντε κιλά ψάρια. Σύμφωνα με τους νόμους που ισχύουν σήμερα και είναι στην ουσία βασιλικά διατάγματα του '56 (όταν οι συνθήκες ήταν τελείως διαφορετικές) επιτρέπεται στον ερασιτέχνη να βγάζει 5 κιλά ψάρια τη φορά. Μα σήμερα τόσα είναι τα καθαρά ψάρια που βγάζουμε εμείς!
Κάποιοι μάλιστα το κάνουν επαγγελματικά, ενώ απαγορεύεται. Τις προάλλες πιάσαμε κάποιον με 40 κιλά σαργούς. Εγώ με 40 κιλά ψάρι συντηρώ την οικογένειά μου για ένα μήνα. Μια φορά είδα ένα ψαροντουφεκά που μου έκλεβε τα παραγάδια. Οταν του ζήτησα το λόγο, με σημάδεψε με το ψαροντούφεκο! Ευτυχώς που δεν είχα μαζί μου όπλο. Δεν ξέρεις τι γίνεται καμιά φορά.
Πάντως, με όλα αυτά ο καταναλωτής αγοράζει τελικά ακριβά το ψάρι.
Το ψάρι δεν είναι ακριβό. Το ψάρι Σενεγάλης που πωλείται ως ψάρι Καρύστου, είναι φθηνό. Πότε έχετε δει ταμπέλα «ψάρι Σενεγάλης»; Η Κάρυστος πρέπει να βγάζει τόνους ψάρια - τόσα «ψάρια Καρύστου» βλέπεις. Ε, σας πληροφορώ ότι οι Καρυστινοί έρχονται εδώ να ψαρέψουν γιατί εκεί δεν έχει ψάρια! Ο καταναλωτής όμως αγοράζει «ψάρι Καρύστου» 15 ευρώ και σε ρωτάει μετά γιατί εσύ το πουλάς τόσο. Εμείς πουλάμε 30 - 32 ευρώ το κιλό (στη Μύκονο μπορεί να φτάσει και 45 ευρώ/κιλό). Πρέπει να ξέρετε όμως ότι το 80% της ζήτησης για καλής ποιότητας ψάρια στα νησιά καλύπτεται από ψάρια εισαγωγής. Εχουμε 15 μέρες τώρα μελτέμι και κανείς δεν έχει βγει για ψάρεμα. Παρ' όλα αυτά, όλα τα εστιατόρια έχουν ψάρι. Και μάλιστα «ντόπιο». Πολλές φορές δεν βρίσκουμε να δώσουμε τα ψάρια μας γιατί έχουν καλυφθεί από τα εισαγωγής, τα οποία τα παίρνουν 15 ευρώ και τα πουλάνε 60. Πρόκειται για καθαρή αισχροκέρδεια. Κι ας έχει προηγουμένως βαπτιστεί το ψάρι σε βορικό οξύ για να διατηρείται οπτικά σαν φρέσκο. Ομως δεν υπάρχει ενημέρωση, ο κόσμος δεν γνωρίζει ότι χανόμαστε. Βλέπουν τις τιμές και νομίζουν ότι ευημερούμε. Μα οι τιμές είναι ακριβές γιατί δεν υπάρχουν ψάρια! Αν η θάλασσα προστατευθεί, μπορούμε να βγάζουμε ικανές ποσότητες ψαριών και να είναι και φθηνά.'
Πόσα βγάζει κατά μέσο όρο ένας παράκτιος αλιέας;
Δουλεύουμε για 1.000 ευρώ περίπου το μήνα. Πολλοί δεν έχουμε να πληρώσουμε το ρεύμα στην κυριολεξία. Και ουσιαστικά είμαστε σπουδαγμένοι. Ξέρεις πόσα χρόνια πρέπει να περάσεις κοντά σε ψαράδες για να μάθεις τι δουλειά; Θέλει προσπάθεια να μάθεις. Οι παλιοί δεν σου λένε εύκολα τα μυστικά τους, είναι μοναχικός λύκος ο ψαράς. Πρέπει να γνωρίσεις ναυσιπλοΐα, μηχανική. Είναι επίσης μια δουλειά με ρίσκο - ανά πάσα στιγμή μπορείς να χάσεις το σκάφος σου. Δουλεύουμε με κρύο, με ζέστη, κάτω από τον ήλιο… Μπορεί να φύγουμε για δύο ημέρες συνεχόμενες. Αφήνουμε τη γυναίκα πίσω και ταξιδεύουμε. Αν έχει μπουνάτσα, εγώ πρέπει να φύγω. Κι ας έχει γενέθλια το παιδί…
Τα δικά μας σκάφη, τα τρεχαντήρια, επειδή είναι ξύλινα θέλουν 3.000 ευρώ το χρόνο για συντήρηση. Και οι τεχνίτες είναι πια λιγοστοί. Τα δε επιχειρησιακά προγράμματα είναι μόνο στα χαρτιά. Οι αλιείς καλούνται να καταβάλλουν από πριν όλο το ποσό, για να πάρουν τα χρήματα μετά από 2 χρόνια. Γι' αυτό καταφεύγουμε στις τράπεζες. Οι τράπεζες από την άλλη δεν δέχονται το σκάφος ως ακίνητο.
Οι ψαράδες, πάντως, δεν θέλουν επιδοτήσεις, θέλουν η Πολιτεία να προστατεύσει τη θάλασσα. Θέλουμε όταν βγαίνουμε στον γαλάζιο μας κάμπο να βγάζουμε μεροκάματο. Αν ξέρεις ότι θα βγάλεις, βγαίνεις με χαρά, έχεις μεγαλύτερη δύναμη. Τώρα δεν σου κάνει καρδιά.
Τι προτείνετε, λοιπόν;
Θέλουμε να μπουν διαχειριστικά μέτρα. Να είμαστε υποχρεωμένοι, για παράδειγμα, να δουλεύουμε με κατάλληλα δίχτυα ώστε να μην μπορούμε να πιάνουμε μικρά ψάρια. Αν υπάρχουν διαχειριστικά μέτρα, και θα μπορούμε να ψαρεύουμε και θα υπάρχει προστασία. Αρκεί να υπάρχει έλεγχος. Αλλά, ενώ είμαστε θαλασσινή χώρα, ενώ η παράκτια αλιεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τουρισμό και κρατάει τον κοινωνικό ιστό στα νησιά, δεν υπάρχει καν ένας γενικός γραμματέας υπεύθυνος για την αλιεία. Το χειμώνα, όμως, οι πρώτοι που θα βγουν να βοηθήσουν, αν ο μη γένοιτο συμβεί κάτι, είναι οι αλιείς. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτό που πουλάμε είναι θάλασσα. Και αυτό σημαίνει ψάρια και ψαράδες.
Πώς βλέπουν οι ψαράδες τις πρωτοβουλίες αυτές;
Εχουν συνειδητοποιήσει ότι μόνο έτσι θα σώσουμε τη θάλασσά μας και το εισόδημά μας. Κι αυτό είναι επίτευγμα. Δυστυχώς, ο παράκτιος ψαράς είναι διασκορπισμένος, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, μεγάλος σε ηλικία. Δύσκολα ανοίγεται, είναι δύσπιστος. Είναι και το άλλο: επειδή δεν βγάζουμε πια αφρόψαρο, χρειαζόμαστε τους μέσους για να μας δίνουν δόλωμα. Με αυτόν τον τρόπο εξαγοράζουν πολλούς παράκτιους. Λένε, αν μου σταματήσουν τα δολώματα, τι θα κάνω; Εμένα, για παράδειγμα, που είμαι πρόεδρος, δεν μου δίνουν.
Εχετε σκεφτεί ποτέ να τα παρατήσετε;
Οχι, με τη θάλασσα εθίζεσαι. Είναι το μεγαλύτερο ναρκωτικό. Πρωτομπήκα σε βάρκα στα 13 μου και το ίδιο βράδυ είπα ότι θα γίνω ψαράς. Ακόμα και σήμερα, βγαίνεις στη θάλασσα πάντα με την ελπίδα. Πότε πότε μας γλυκαίνει, πιο πολλές φορές όμως δοκιμάζουμε την πίκρα. Οταν όμως ψαρεύοντας σε ένα κόλπο, η αύρα φέρει τη μυρωδιά από θυμάρι, τα ξεχνάς όλα.
Σκεφτήκατε ποτέ να μετακομίσετε στην Αθήνα;
Η σύζυγός μου είναι από την Αθήνα. Στην αρχή δοκίμασα να μείνω κι εγώ στην πόλη. Επιασα μια μικρή αποθήκη και δούλευα Τζια και Μακρόνησο. Ενα μήνα άντεξα. Μια φορά έπλενα τα τελάρα μου με σαπούνι και μία γειτόνισσα με έβρισε. Και να φανταστείς, δίπλα ήταν ο κάδος των σκουπιδιών και έζεχνε! Το τελειωτικό χτύπημα, όμως, ήταν όταν ένας περαστικός φταρνίστηκε και εγώ του είπα γείτσες. Μου τα έψαλε! Τότε είπα, αρκετά, ήρθε η ώρα να ξεκαλουπώσουμε…
Θα θέλατε το παιδί σας να ακολουθήσει το ίδιο επάγγελμα;
Εχω μια κορούλα. Αν κάνω γιο, όμως, γιατί όχι; Γι' αυτό παλεύω.
Βαρελάκια-βόμβες, ανεμότρατες και γρι γρι σπέρνουν την καταστροφή στο βυθό
«Η πίεση που ασκείται στη θάλασσα είναι αφόρητη και δεν προέρχεται από την παράκτια αλιεία, αλλά κυρίως από τη μέση, τις ανεμότρατες και τα γρι γρι. Η ανεμότρατα ουσιαστικά σέρνει μια τεράστια σακούλα στο βυθό και παρασύρει τα πάντα. Κάνει απίστευτη ζημιά στο βυθό και στην τραγάνα που χρειάστηκε 7.000 χρόνια για να σχηματιστεί. Δυστυχώς, το βράδυ έρχονται και στα ρηχά, περνάνε πάνω από την Ποσειδωνία, τις φυκιάδες, που είναι το «μαιευτήριο» της θάλασσας - όλα τα ψάρια εκεί γεννάνε. Πιάνουν ψάρια πολύ μικρά, καταστρέφουν το γόνο. Για να πιάσουν ένα τελάρο μπαρμπούνια, μπορεί να πετάξουν πίσω ένα τόνο γοπάκι ψόφιο. Το γρι γρι, από την άλλη, φτιάχνει ένα κύκλο με ψηλά δίχτυα που κλείνουν στο κάτω μέρος, σχηματίζοντας μια τεράστια απόχη. Τη νύχτα ανάβει λάμπες για να μαζευτούν τα ψάρια. Εκτός του ότι οι λάμπες που βάζουν είναι πολύ πιο ισχυρές από αυτές που επιτρέπεται, με αποτέλεσμα τα ψαράκια να τυφλώνονται, πάλι γίνεται σύρσιμο στα ρηχά. Και αυτοί πιάνουν πολύ μικρά ψάρια. Το καλοκαίρι είναι σαν να πιάνεις φλέβα. Ποιο εστιατόριο δεν θέλει να σερβίρει γόνο;»
Κουβαλάνε όπλα οι ψαράδες;
Οι περισσότεροι. Γίνεται πόλεμος στη θάλασσα. Κάποτε κυνηγούσα ένα γρι γρι που ψάρευε παράνομα. Μου έλεγαν τότε όλοι ότι θα μου κάψουν το αυτοκίνητό μου, ότι δεν μου πάει το… μελανό χρώμα.
Είναι και οι λεγόμενοι «άγριοι», αυτοί που βυθίζουν στα 50 μέτρα βαρελάκια με αμμωνία, τις «βόμβες βυθού», όπως ονομάζονται, και δηλητηριάζουν όλη την περιοχή. Βγάζουν τρελές ποσότητες. Μέχρι και 100 κιλά. Και να φανταστείς, αυτά που πιάνουν είναι μόνο το 1/3 από αυτά που σκοτώνουν, τα άλλα μένουν στο βυθό. Το οικονομικό όφελος είναι τεράστιο και τα έξοδα μηδέν. Είναι η εξέλιξη του δυναμίτη.
Τι γίνεται αν πέσεις πάνω τους;
Γι' αυτό η πρότασή μας είναι να δημιουργηθεί ξεχωριστό σώμα, η Αλιειοφυλακή, στελεχωμένο από ανθρώπους που θα ξέρουν τι να ψάξουν. Να μην ελέγχουν μόνο τα σωσίβια, αλλά τι ψάρια και με τι τρόπο έχουν πιαστεί.
http://miloslife.gr/index.php/Articles/Entry/arthro_tou_dimitri_zane_gia_tis_prostateuomenes_perioxes
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου