Υπερυπουργός ναυτιλίας ο αρχηγός Λιμενικού

Η συγκέντρωση, με απόφαση του Πρωθυπουργού της χώρας κ. Γιώργου Παπανδρέου, των ναυτιλιακών αρμοδιοτήτων στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ομολογουμένως ξάφνιασε τους πάντες. Ομως, ικανοποίησε όλους εκείνους που εμπλέκονται καθημερινά με τις υπηρεσίες του πρώην υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας. Η νέα απόφαση για τις αρμοδιότητες της ναυτιλίας είναι η τέταρτη που λαμβάνεται από τις 4 Οκτωβρίου, από τότε που το ΠαΣοΚ εξασφάλισε ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία και το σίγουρο είναι ότι δεν θα είναι η τελευταία.

Η διαρροή της είδησης περί αφαίρεσης των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων της ποντοπόρου ναυτιλίας, από την υπουργό Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κυρία Λούκα Κατσέλη και η ενσωμάτωσή τους στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία σε όλους εκείνους που πίστεψαν ότι η αποστρατιωτικοποίηση της ελληνικής ναυτιλίας είχε επιτέλους δρομολογηθεί οριστικά και ανεπιστρεπτί. Αλλωστε, με αυτό το επιχείρημα η κυβέρνηση αποφάσισε την κατάργηση του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και την απομάκρυνση του Λιμενικού Σώματος.

ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Ομως, η τριχοτόμηση του πρώην ΥΕΝ - δεδομένου ότι μέρος των αρμοδιοτήτων της ακτοπλοΐας και όλο το «πακέτο» της νησιωτικής πολιτικής πέρασαν στο υπουργείο Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων - έφερε αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που περίμεναν οι εμπνευστές της μεγάλης αυτής ανατροπής. Ουσιαστικά διαλύθηκε και κατακερματίστηκε ένας αποτελεσματικός υποστηρικτικός μηχανισμός, ο οποίος λειτουργούσε σε 24ωρη βάση.

Η οικονομική αδυναμία της κυβέρνησης να προσλάβει άμεσα έμπειρο επιστημονικό προσωπικό και να αντικαταστήσει τους τεχνοκράτες αξιωματικούς του Λιμενικού Σώματος, οδήγησε σε έναν φαύλο κύκλο συναρμοδιότητας και έλλειψη κεντρικής καθοδήγησης του διοικητικού φορέα. Εξάλλου, το κατ' επίφαση υπουργείο και... Ναυτιλίας δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει στη φορτωμένη καθημερινότητα των ναυτιλιακών γραφείων.

Οι εφοπλιστές, σε μία δύσκολη οικονομική περίοδο, αναζητούσαν άμεση επικοινωνία με την υπουργό και με τους υπηρεσιακούς παράγοντες για να αντιμετωπίσουν το έκτακτο περιστατικό (πειρατική επίθεση στο πλοίο τους, κ.λπ.) και δεν έβρισκαν ανταπόκριση ή για να ακριβολογούμε, σκόνταφταν στη συναρμοδιότητα των υπουργών και το «μπλέξιμο» των υπηρεσιών.

Το μοντέλο του διοικητικού φορέα της ελληνικής ναυτιλίας, που λειτουργούσε επί επτά δεκαετίες, πράγματι δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε για δεκαετίες τη μεγαλύτερη ναυτιλία στον κόσμο και στην Ευρώπη.

Αυτός ο μηχανισμός και ο φορέας στήριζαν όλα αυτά τα χρόνια τη μεγάλη ελληνική ναυτιλία, που έφερε το 2008 συνολικά 19 δισ. ευρώ. Συμπτωματικά, πέρυσι, με τις αλλαγές, το συνάλλαγμα συρρικνώθηκε κατά 5-6 δισ. ευρώ περίπου. Προφανώς, οι εφοπλιστές διεμήνυσαν στον Πρωθυπουργό και στους συνεργάτες του ότι «το εγχείρημα που τόλμησε στις 5 Οκτωβρίου δεν περπατάει στη ναυτιλία», πράγμα που έγινε κατανοητό. Οι τελευταίες εξελίξεις δικαιώνουν όλους αυτούς που από την πρώτη στιγμή τόλμησαν να εναντιωθούν στους πειραματισμούς.

ΤΙ ΠΑΙΡΝΕΙ ΤΟ ΚΑΘΕ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

Αλλά ας δούμε πιο προσεκτικά τις εξελίξεις: Ολες οι αρμοδιότητες της ναυτιλιακής πολιτικής (ποντοπόρα πλοία, ΙΜΟ, εκπροσώπηση σε διεθνή φόρα, ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, επιθεώρηση εμπορικών πλοίων, ναυτική εκπαίδευση, ναυτική εργασία κ.λπ.) πέρασαν στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και επί της ουσίας στο Αρχηγείο Λιμενικού Σώματος.

Είναι αυτονόητο ότι ο υπουργός κ. Μ. Χρυσοχοΐδης δεν θα ασχολείται με την καθημερινότητα των προβλημάτων της ναυτιλίας. Ομως θα δίνει τις γενικές κατευθύνσεις και θα καλύπτει πολιτικά τις πρωτοβουλίες και τις αποφάσεις. Ο άνθρωπος που θα καταστεί προνομιακός συνομιλητής των εφοπλιστών και γενικά των ανθρώπων της ναυτιλίας είναι αντικειμενικά ο αρχηγός του Λιμενικού Σώματος κ. Αθανάσιος Μπούσιος, ο οποίος «θα λειτουργεί σε 24ωρη βάση σε επιφυλακή», για να συντονίζει ανά πάσα στιγμή και ώρα τα προβλήματα που θα ανακύπτουν.

Ο μηχανισμός στήριξης αυτής της πολιτικής υπάρχει. Οι λιμενικοί, με τη στρατιωτική δομή τους, εργάζονται περισσότερες ώρες από τους πολιτικούς υπαλλήλους και όταν τους χρειασθεί η υπηρεσία δίνουν αμέσως το παρών.

Οσον αφορά τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, οι άγονες γραμμές πέρασαν και με αυξημένη αρμοδιότητα πλέον στο υφυπουργό Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων κ. Νίκο Σηφουνάκη, ο οποίος θα διαχειριστεί και τα 120 εκατ. ευρώ περίπου την επόμενη τριετία, για την επιδότηση των πλοίων που θα εξυπηρετούν τις άγονες γραμμές.

Εύλογο είναι το ερώτημα, για το ποιες αρμοδιότητες παραμένουν στο υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι θα κρατήσει τις αρμοδιότητες των λιμένων, των κρουαζιεροπλοίων (που επίκειται απελευθέρωση της κρουαζιέρας) και της ελεύθερης δρομολόγησης των επιβατηγών πλοίων.

Αλλά και γι' αυτές τις αρμοδιότητες, λέγεται ότι θα αφαιρεθούν από την κυρία Λούκα Κατσέλη και θα δοθούν σε αρμόδιο υφυπουργό, που είτε θα ανήκει στο ΥΠΟΙΑΝ, είτε στο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Το όλο σχήμα, όπως λέγουν καλά πληροφορημένες πηγές, θα διαμορφωθεί στον πρώτο ανασχηματισμό που θα πραγματοποιήσει εντός διμήνου ο πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου.

Είναι ολοφάνερο ότι το εγχείρημα που έγινε αμέσως μετά τις εκλογές, για αντικειμενικούς λόγους απέτυχε και επιχειρείται τώρα, μία νέα ανασύνθεση αρμοδιοτήτων για να γίνει πιο αποτελεσματική και παραγωγική η ελληνική ναυτιλία. Οι εφοπλιστές φαίνεται ότι κέρδισαν σίγουρα τη μάχη ουσίας, αφού και «διατήρησαν» το Λιμενικό Σώμα, ως υποστηρικτικό μηχανισμό της ναυτιλίας αλλά και αύξησαν τις αρμοδιότητές του. Παράλληλα, «απομάκρυναν» την ακτοπλοΐα και τις κρουαζιέρες, που - αναμφίβολα - οι αρμοδιότητες αυτές, έχουν τριβές, αντιπαλότητες και φθορές.

ΣΤΑΘΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

Να υπενθυμίσουμε ότι τις προηγούμενες δεκαετίες είχαμε πολλές προσπάθειες αποκοπής του Λιμενικού Σώματος από την εμπορική ναυτιλία. Το 1922 πήραν την αρμοδιότητα από το υπουργείο Ναυτικών και την μετέφεραν στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, στο οποίο παρέμεινε 6 χρόνια! Το 1936 με διαδοχικές αποφάσεις των Κ. Δεμερτζή και του Ι. Μεταξά δημιουργείται το υφυπουργείο Ναυτιλίας. Το 1949 ο Γεώργιος Παπανδρέου δήλωσε στη Βουλή ότι «όχι μόνο δεν επιτρέπεται δυσμενής προκατάληψις απέναντι της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, αλλά και δικαιολογείται και επιβάλλεται το αντίστροφον: Ευμενής προκατάληψις».

Το 1953 ψηφίζεται ο Νόμος 2687 που αναφέρεται στην προσέλκυση του ξένου κεφαλαίου στην Ελλάδα. Είναι ένας άλλος σταθμός στην ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας. Πρωταγωνιστής ο Σπύρος Μαρκεζίνης. Το 1971, οι συνταγματάρχες της χούντας κατήργησαν το υπουργείο Ναυτιλίας και το ενσωμάτωσαν στο υπουργείο Μεταφορών. Ο Σπύρος Μαρκεζίνης επανέφερε το ΥΕΝ στις 25 Νοεμβρίου 1973. Το 1985 έχουμε προσπάθεια κατάργησης του υπουργείου Ναυτιλίας, αλλά τελικά ο Ανδρέας Παπανδρέου, μετά από κοινοβουλευτική παρέμβαση του Ιωάννη Ζίγδη, αποκατέστησε την αυτονομία του υπουργείου Ναυτιλίας.

Το 2001 το υπουργείο Ναυτιλίας και το Λιμενικό Σώμα δυναμώνονται. Ιδρύεται η Γενική Γραμματεία Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής και αυξάνεται ο αριθμός των υπηρετούντων στο Λιμενικό Σώμα. Το 2007, ενσωματώνεται στο ΥΕΝ το υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Το 2009 έχουμε μεταφορά αρμοδιοτήτων του πρώην ΥΕΝ στο υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και απομάκρυνση του Λιμενικού Σώματος στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Είναι ολοφάνερο ότι θα έχουμε και άλλες αλλαγές στις αρμοδιότητες της ναυτιλίας, παρά τις αντιδράσεις των πολιτικών υπαλλήλων (που πρόσκεινται στο ΠαΣοΚ) και στην ομάδα των καθηγητών που στήριξε την αποστρατιωτικοποίηση της ναυτιλίας. Μάλιστα, η πρώτη επίσημη αντίδραση ήρθε από την επίκουρο καθηγήτρια κυρία Μαρία Λεκάκου, η οποία είναι και υπεύθυνη Εμπορικής Ναυτιλίας του ΠαΣοΚ.

Σε δήλωσή της τονίζει ότι «τη στιγμή που σε όλον τον κόσμο η δημόσια πολιτική για τους τομείς του κλάδου της Ναυτιλίας και της θάλασσας οργανώνεται ή αναδιαρθρώνεται, ενοποιούνται, συνδέονται ακολουθώντας τον ηγετικό τους τομέα (ποντοπόρο, λιμάνια, κρουαζιέρα, ναυτιλιακό εξοπλισμό κ.λπ.). Στην Ελλάδα αποκόπτεται η ποντοπόρος ναυτιλία, ο δικός μας ηγέτης-τομέας!!!» και επισημαίνει ότι «η άσκηση ολοκληρωμένης ναυτιλιακής πολιτικής είναι ο πυλώνας και η βασική αρχή της Ευρωπαϊκής Ναυτιλιακής Πολιτικής!».

Επίσης σχολιάζει ότι «σε καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν υπάρχει προηγούμενο κατάτμησης του κλάδου. Πουθενά δεν ασκείται ναυτιλιακή πολιτική από το υπουργείο Δημόσιας Τάξης ή από την Ακτοφυλακή. Αντίθετα παντού σε Δύση και Αμερική βαθαίνει η διάκριση των εξουσιών ανάμεσα στους ασκούντες πολιτική και στους ελέγχοντες και παρατηρείται η θεσμοθέτηση ανεξάρτητων Αρχών».

Η κυρία Μαρία Λεκάκου καταλήγει λέγοντας ότι «στο πλαίσιο αυτό πρέπει να αναπτυχθεί και να υποστηριχτεί η διαμόρφωση ενός σύγχρονου οργανισμού άσκησης ναυτιλιακής πολιτικής ανάλογου με τη δύναμη της ελληνικής ναυτιλίας αλλά και των απαιτήσεων του συνόλου των πολιτών της χώρας. Κάθε άλλη πρακτική υποτάσσει το μέλλον στα μικροσυμφέροντα του παρόντος».

Του Σάββα Αθανασίου