Σύνταξη στα 67

Της Χριστινας Kοψινη

Το δεύτερο στάδιο της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης βρίσκεται επί θύραις. Το κείμενο της Πράσινης Βίβλου υποδεικνύει ότι λίαν συντόμως εισερχόμαστε στη νέα φάση,...
η οποία θα οδηγήσει υποχρεωτικά στην αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στο 67ο ή στο 68ο έτος της ηλικίας. Πρόκειται για μια πανευρωπαϊκή τάση για την αντιμετώπιση της κρίσης των δημοσίων συστημάτων ασφάλισης.

Η Πράσινη Βίβλος για «επαρκή, βιώσιμα και ασφαλή ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά συστήματα», που θα προωθηθεί προς ψήφιση στην Ευρωβουλή, καθώς και τα δυσεπίλυτα προβλήματα των ελληνικών Ταμείων, που προσφεύγουν ακόμη και σε διαγραφή ανεξόφλητων εισφορών προκειμένου να εξασφαλίσουν τις τρέχουσες δόσεις, δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες.

Τα υποδείγματα της Βρετανίας, της Ιρλανδίας, της Δανίας, της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών δείχνουν τον δρόμο. Σημαντικό είναι το ότι από το μοντέλο συντάξεων που υιοθετεί η Πράσινη Βίβλος απουσιάζει σχεδόν παντελώς η δημόσια χρηματοδότηση.

Στην αγορά εργασίας μέχρι τα 67 χρόνια

Οι συστάσεις της Ε.Ε. υπό τη μορφή της Πράσινης Βίβλου για το συνταξιοδοτικό δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας

Η δεύτερη φάση της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης περιλαμβάνει αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στο 67ο ή 68ο έτος ηλικίας, ή ακόμη και σε πιο προχωρημένη ηλικία. Οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπό τη μορφή της Πράσινης Βίβλου για το συνταξιοδοτικό, η εξάντληση του μοντέλου πλήρους απασχόλησης και ασφάλισης που επεκτάθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο, αλλά και η πρόσφατη αναγνώριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της έκτασης που προσλαμβάνει η ευελιξία του χρόνου εργασίας, ως μέσο διεξόδου των επιχειρήσεων από την κρίση, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μια πλήρη αναδόμηση των συνταξιοδοτικών προτύπων.

Η Πράσινη Βίβλος που συνέταξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τίτλο: «Επαρκή, βιώσιμα και ασφαλή ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά συστήματα», καθώς και τα δυσεπίλυτα προβλήματα των ελληνικών Ταμείων που προσφεύγουν ακόμη και σε διαγραφή ανεξόφλητων εισφορών -για να εξασφαλίσουν τις τρέχουσες δόσεις, όπως αποκάλυψε και ο πρόεδρος του ΟΑΕΕ κ. Γερ. Βουδούρης μιλώντας για 3ετές πάγωμα των οφειλών- δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες: Kατ' αρχάς, η πρόσφατη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα έδωσε για πρώτη φορά προτεραιότητα στην αποσύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης, του 60ού ή του 65ου έτους, από τα έτη παραμονής στην εργασία, μεταθέτοντας τα χρηματοδοτικά βάρη από το δημόσιο σύστημα στην ικανότητα του ασφαλισμένου να παραμένει στην αγορά εργασίας έως ότου εξασφαλίσει μια ικανοποιητική σύνταξη.

Από την άλλη πλευρά, το κείμενο της Πράσινης Βίβλου υποδεικνύει ότι, λίαν προσεχώς, θα εισέλθουμε στο δεύτερο στάδιο της μεταρρύθμισης, που θα οδηγήσει υποχρεωτικά σε αναζήτηση εργασίας τουλάχιστον μέχρι το 67ο ή και το 68ο έτος, σύμφωνα με τα υποδείγματα της Μ. Βρετανίας, της Ιρλανδίας, της Δανίας, της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών (Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο). Από το μοντέλο συντάξεων που υιοθετεί η Πράσινη Βίβλος (δοκιμάζεται για πρώτη φορά αυτούσιο στην Ελλάδα μετά το 2020) απουσιάζει παντελώς η δημόσια χρηματοδότηση. «Η επάρκεια των συντάξεων στο μέλλον θα εξαρτηθεί από τον συνδυασμό δύο παραγόντων: των αποδόσεων στις χρηματοοικονομικές αγορές και της δυνατότητας των αγορών εργασίας να προσφέρουν ευκαιρίες για επαγγελματικές σταδιοδρομίες μεγαλύτερης διάρκειας και χωρίς περιόδους διακοπής της απασχόλησης», σημειώνεται, ενώ την ίδια στιγμή αναγνωρίζεται και η περιορισμένη αποτελεσματικότητα -λόγω της κρίσης των αγορών- που είχαν τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα συνταξιοδότησης.

Δηλαδή αυτά που εμφανίστηκαν ως η εναλλακτική λύση στις αρχές της δεκαετίας του '90, σήμερα θεωρούνται και επισήμως ανεπαρκή και περιορισμένα. Ταυτοχρόνως η Πράσινη Βίβλος υπενθυμίζει ότι τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία έχασαν πάνω από το 20% της αξίας τους το 2008 (υπό την επήρεια της πτώσης των επιτοκίων και της αξίας των περιουσιακών τους στοιχείων).

Το τοπίο που περιγράφει η Πράσινη Βίβλος για τις συντάξεις στη Ευρώπη είναι εξαιρετικά θολό. Σύνθετα συνταξιοδοτικά πακέτα στη θέση των παλαιών σχημάτων της μιας δημόσιας σύνταξης. Αντικατάσταση των συστημάτων «καθορισμένων παροχών» σε συστήματα «καθορισμένων εισφορών», αποσύνδεση της ασφάλειας των μισθωτών από τα συνταξιοδοτικά συμβόλαια των επιχειρήσεων, που αποτελούσαν εγγύηση μονιμότητας για το προσωπικό αλλά τώρα «μπορούν να αποτελέσουν δυσβάσταχτο φορτίο για τους εργοδότες». Και όλα αυτά σε μια ιδιαίτερα ανασφαλή αγορά εργασίας.

Αυτές είναι οι, κατά την Πράσινη Βίβλο, λύσεις για να αποφευχθεί «ο επώδυνος συνδυασμός χαμηλότερων παροχών και υψηλότερων εισφορών». Αυτά θα ισχύσουν για τις ευρείες κοινωνικές ομάδες την ώρα που η Ε.Ε., χωρίς να δηλώνει ευθαρσώς προθέσεις για την άρση της επικουρικότητας στον τομέα των συντάξεων, αναζητεί ενιαίους και περισσότερο δεσμευτικούς κανόνες στην εφαρμογή των κοινωνικών πολιτικών.

Αυτό το πρώτο βήμα εξυπηρετεί και η σύνταξη της Πράσινης Βίβλου, με την οποία από τη μία πλευρά πιστοποιείται ότι το πείραμα της ελληνικής μεικτής σύνταξης (βασικής και ατομικής) και της παράτασης των ορίων εργασίας αφορά όλη την Ε.Ε. και από την άλλη διατυπώνονται σκέψεις για «την καθιέρωση ενός διασυνοριακού ενωσιακού συνταξιοδοτικού ταμείου για τους εργαζόμενους με υψηλή κινητικότητα».