ΠΕΑΛΣ: ΑΡΘΡΟ EUROPOL Έκθεση για το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα. Στοιχεία και διαπιστώσεις

Άρθρο

Ερασμία ΜΠΙΤΣΙΚΑ

ΜΔΕ Εγκληματολογίας

Εισαγωγή

Το Σοβαρό και Οργανωμένο Έγκλημα είναι ένα δυναμικά εξελισσόμενο φαινόμενο. Το διεθνές εμπόριο, η συνεχώς διευρυνόμενη παγκόσμια υποδομή των μεταφορών και η χρήση του διαδικτύου και των κινητών επικοινωνιών δημιούργησαν μια πιο διεθνική και δικτυωμένη μορφή του οργανωμένου εγκλήματος. Είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσει κανείς και να προσεγγίσει το ακριβές μέγεθος των παράνομων αγορών. Η αποστολή της Europol είναι να υποστηρίζει τα κράτη-μέλη στην πρόληψη και καταστολή του διεθνούς εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Ο ρόλος του είναι να βοηθήσει στην επίτευξη μια ασφαλέστερης Ευρώπης προς όφελος των πολιτών της. Από το 2010 ακολουθείται στην Ε.Ε. μια προσέγγιση βάσει των εγκληματικών στοιχείων (intelligence-led policy cycle) προκειμένου αντιμετωπιστούν οι μεγαλύτερες απειλές. Στην Ευρώπη δραστηριοποιούνται 3.600 ομάδες οργανωμένου εγκλήματος, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ευέλικτες ιεραρχίες με την συμμετοχή ‘ πολλών εθνικοτήτων, χωρίς να συνδέονται με συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Παρά το γεγονός αυτό, η εθνική συγγένεια, η γλωσσικοί και ιστορικοί δεσμοί εξακολουθούν να παραμένουν σημαντικοί παράγοντες για την εμπιστοσύνη και την οικοδόμηση δεσμών μεταξύ τους που καθορίζουν εντέλει και τον πυρήνα και την σύνθεση των ομάδων. Επιπλέον, οι διεθνείς εμπορικοί δρόμοι και η ελεύθερη κυκλοφορία στο εσωτερικό της Ε.Ε δημιουργούν προϋποθέσεις αποφυγής αστυνομικών ελέγχων και παράκαμψης πεπατημένων διαδρομών. 

1. Παράγοντες ενισχυτικοί του εγκλήματος (Enablers)

Σύμφωνα με την Europol υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που διαμορφώνουν την φύση, την συμπεριφορά και τις επιπτώσεις του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος και επηρεάζουν τους τομείς της εγκληματικότητας και της συμπεριφοράς των δραστών και των θυμάτων τους. Παράγοντες ουσιαστικά που «διευκολύνουν» το έγκλημα αγγίζοντας τα τρωτά σημεία της κοινωνίας και δημιουργούν «ευκαιρίες» για εγκληματική δραστηριότητα. Επίσης, εδώ αναφορά γίνεται και στα «κοινά εργαλεία» που χρησιμοποιεί το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα στις περισσότερες περιπτώσεις. Πρόκειται για: α) την οικονομική κρίση, β) τα Σημεία (hotspots) μεταφοράς και τις υποδομές, γ) τις κοινότητες διασποράς, δ) τη διαφθορά , ε) τις νομικές δομές των επιχειρήσεων και την επαγγελματική εμπειρία, στ) τις δημόσιες στάσεις και τη συμπεριφορά του κοινού, ζ) τα κέρδη, τους κίνδυνους και την ευκολία εισόδου στις αγορές, η) το διαδίκτυo και το ηλεκτρονικό εμπόριο, θ) τη νομοθεσία και τις διασυνοριακές ευκαιρίες, ι) την κλοπή της ταυτότητας, τα πλαστά έγγραφα και τη βία.

1.1. Η οικονομική κρίση

Η κατάσταση της ευρύτερης οικονομίας διαδραματίζει βασικό ρόλο στην κατεύθυνση των δραστηριοτήτων των εγκληματικών ομάδων. Δεν εννοούμε την αύξηση του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά τις ποικίλες αλλαγές στις εγκληματικές αγορές. Νέες ευκαιρίες παρουσιάζονται εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Ένα παράδειγμα είναι ότι λόγω της μείωσης της κατανάλωσης, έχουν εξαπλωθεί τα πλαστά προϊόντα και στα αγαθά καθημερινής χρήσης, όπως τα τρόφιμα, τα φάρμακα, τα απορρυπαντικά, τα καλλυντικά. Επίσης, οι παγκόσμιες ανισότητες εξακολουθούν να προκαλούν περισσότερα κύματα μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και  μεγαλύτερη πελατειακή βάση, αφού τα ποσοστά ανεργίας και η πρόσβαση σε κοινωνικές παροχές επηρεάζει και τους μετανάστες, που πλέον κατευθύνονται σε κράτη με καλές οικονομικές συνθήκες. Επιπλέον, η παραοικονομία αυξάνεται με πιο γρήγορους ρυθμούς, καθώς αυξάνεται η ζήτηση για φτηνά προϊόντα και οι απελπισμένοι παράνομοι μετανάστες πρόθυμα εργάζονται περισσότερο με πολύ λιγότερα χρήματα για εργοδότες που ενδιαφέρονται για το πώς θα μειώσουν το κόστος παραγωγής. Τέλος, τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόζονται στον δημόσιο τομέα και οι μεγάλες μειώσεις σε μισθούς προκαλούν πρώτον την αύξηση της διαφθοράς στους δημοσίους υπαλλήλους δημιουργώντας πιο ελκυστικές ευκαιρίες και δεύτερον μειώνονται τα μέτρα πρόληψης για την ασφάλεια των πολιτών και οι εγκληματικές ομάδες λειτουργούν ανενόχλητες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

1.2 Μεταφορές και υλικοτεχνικές δομές

Τα γεωγραφικά σύνορα σίγουρα δεν έχουν μεγάλη σημασία για τις ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος. Ωστόσο, υπάρχουν σημεία και συγκεκριμένες περιοχές με ιδιαίτερο βάρος και αποτελούν σημαντικοί παράγοντες διευκόλυνσης του εγκλήματος. Οι εγκληματίες αναζητούν διαρκώς διεθνείς μεταφορικές συνδέσεις και υποδομές αποτελεσματικές για να έχουν πρόσβαση στις μεγάλες αγορές της Ευρώπης. Η μεταφορά δια ξηράς, αέρος και θαλάσσης παρέχει μυριάδες δυνατότητες παράνομης εισόδου μεταναστών και εμπορευμάτων και αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τις Αρχές Επιβολής του Νόμου που θέλουν να ανακόψουν αυτές τις ροές. Οι συνεχείς επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών και των επικοινωνιών και η επέκταση των αεροπορικών γραμμών στις τρίτες χώρες κρύβουν την δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος. Τα Δυτικά Βαλκάνια είναι το πλέον σημαντικό πέρασμα παράνομων μεταναστών και παράνομων προϊόντων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, περιοχή εμπορικών διαπραγματεύσεων για ναρκωτικά και όπλα και τόπος για να ξεπλένεται μαύρο χρήμα μέσα από επενδύσεις σε ακίνητα και εμπορικές επιχειρήσεις. Η Τουρκία είναι καίριο σημείο στάσης παράνομων εμπορευμάτων και παράνομων μεταναστών που ταξιδεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τα μέρη της Ασίας, καθώς αποτελεί δίοδο επαφής κρατών «προμηθευτών» και κρατών «καταναλωτών». Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ιδιαίτερα το Ντουμπάι είναι σημαντικό «πλυντήριο» μαύρου χρήματος, σημείο διέλευσης, πηγή παραγωγής και αποθηκευτική περιοχή λαθραίων τσιγάρων και πλαστών προϊόντων. Η Αφρική είναι μία περιοχή διέλευσης κοκαΐνης που εισέρχεται μέσω της Ισπανίας-Πορτογαλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

1.3 Κοινότητες διασποράς

Οι κοινότητες μεταναστών στα κράτη της Ε.Ε. διαθέτουν καθιερωμένα δίκτυα υποστήριξης και ευκαιριών εγκληματικής δράσης, αφού μοιράζονται γλωσσικές, πολιτισμικές και εθνικές σχέσεις με τους δράστες και τα θύματα.

1.4 Διαφθορά

Η διείσδυση των εγκληματικών ομάδων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα μέσω της διαφθοράς παραμένει σοβαρή απειλή και εμφανίζεται με την μορφή της δωροδοκίας, της σύγκρουσης συμφερόντων, της συμπαιγνίας, της επιρροής σε συναλλαγές και του νεποτισμού (δλδ προώθησης/παραχώρησης συγγενών και φίλων σε αξιώματα και ισχυρές θέσεις). Για κάποιες – όχι για όλες-  εγκληματικές ομάδες η διαφθορά είναι αναπόσπαστο κομμάτι των δραστηριοτήτων τους και τους επιτρέπει να λαμβάνουν πληροφορίες, να αντιμετωπίζουν απειλές και ελέγχους και διαχειρίζονται προς όφελός τους επικίνδυνες καταστάσεις. Είναι γεγονός ότι όλες οι χώρες πλήττονται από αυτό το φαινόμενο, που στρεβλώνει τον θεμιτό ανταγωνισμό και την διάβρωση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις αρχές και το νομικό σύστημα υπονομεύοντας βασικές λειτουργίες των κρατικών θεσμών. 

1.5 Δομές νομικών επιχειρήσεων και επαγγελματική εμπειρία

Οι εγκληματικές ομάδες εκμεταλλεύονται επαγγελματίες ειδικούς στο νόμο για να διατηρήσουν ένα προσωπείο νομιμότητας επισκιάζοντας τις εγκληματικές δραστηριότητες και τα κέρδη. Από τις αρχές παρατηρείται μια ολοένα και συγκλίνουσα πορεία στην νοοτροπία, τους δεσμούς, τα συμφέροντα και την δραστηριότητα μεταξύ των εγκληματικών ομάδων και των επιχειρηματικών φορέων. Η κατάχρηση τέτοιων νομικών δομών κυρίως έχει να κάνει με εγκλήματα όπως η φοροδιαφυγή, η απάτη στον ΦΠΑ, η εμπορική απάτη, η πλαστογραφία, η παράνομη διακίνηση και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η εμπορία ανθρώπων για σεξουαλική ή εργασιακή εκμετάλλευση, όπου εμπλέκονται μεγάλες επιχειρήσεις, κατασκευαστικές εταιρίες, εταιρίες εισαγωγών-εξαγωγών, μεταφορών, παροχής υπηρεσιών, ταξιδιωτικά γραφεία, ξενοδοχεία ή μπαρ. Ως εκ τούτου μέλη των ομάδων του οργανωμένου εγκλήματος μπορεί να είναι επαγγελματίες του εμπορίου, στελέχη και αντιπρόσωποι επιχειρήσεων, διευθυντές ή εργαζόμενοι εταιριών ή μαγαζιών.

1.6 Η στάση του κοινού

Η στάση του κοινού για τα εγκλήματα του οργανωμένου εγκλήματος δείχνει μία ανεκτικότητα ιδιαίτερα στα «χωρίς θύματα» εγκλήματα, όπως η διακίνηση πλαστών προϊόντων ή τσιγάρων ή ψυχοτρόπων ουσιών ή η αγορά παράνομων ειδών πολυτελείας. Παρά τις εκστρατείες ενημέρωσης το κοινό δεν τα θεωρεί εγκλήματα, αφού ως καταναλωτές δεν διατρέχουν άμεσο κίνδυνο! Επίσης, όσον αφορά στο διαδίκτυο, οι πολίτες και ιδιαίτερα οι ανήλικοι, εκτίθενται αμέριμνα σε εγκληματικές ομάδες και γίνονται στόχοι οικονομικών και άλλων εγκλημάτων.

1.7 Το διαδίκτυο και το ηλεκτρονικό εμπόριο

Το Διαδίκτυο προσφέρει πολλές ευκαιρίες για το οργανωμένο έγκλημα. Διευκολύνει την αναζήτηση και την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη στόχευση των θυμάτων, την απόκρυψη των εγκληματικών δραστηριοτήτων, την ρύθμιση των logistics, τις προσλήψεις, τη διανομή, τη νομιμοποίηση εγκληματικών εσόδων και δημιουργεί  προηγουμένως άγνωστες σε όλους ποινικές αγορές. Το διαδίκτυο θα έχει και στο μέλλον ακόμη πιο σημαντική θέση στην αγορά παράνομων αγαθών υπηρεσιών. Η απάτη, η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών και η εμπορία ανθρώπων είναι τομείς που στηρίζονται κατά μεγάλο ποσοστό στο διαδίκτυο. Επίσης, η διακίνηση παράνομων ναρκωτικών, η κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, πώληση παραποιημένων προϊόντων, όπλων, διακίνηση πλαστών εγγράφων ταυτότητας ή χαρτονομισμάτων γίνονται σε μεγάλο ποσοστό μέσα από το διαδίκτυο. Οι εγκληματικές ομάδες μπορούν να έχουν πρόσβαση πλέον σε μια μεγάλη δεξαμενή  πιθανών θυμάτων μέσω της κοινωνικής δικτύωσης ή των ιστοσελίδων αγορών ή των πλειστηριασμών. Η ανωνυμία στην δυνατότητα διάπραξης εγκλημάτων εξ αποστάσεως καθιστούν τον εντοπισμό και τη δίωξή τους πιο περίπλοκη διευκολύνοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ των πελατών και των προμηθευτών δημιουργώντας μια εικονική υποκουλτούρα. 

1.8 Νομοθεσία και διασυνοριακές ευκαιρίες

Οι εγκληματικές ομάδες εκμεταλλεύονται τα νομοθετικά κενά μεταξύ των χωρών και είναι σε θέση να αναγνωρίζουν γρήγορα, να αντιδρούν και να προβλέπουν ακόμη και αλλαγές στη νομοθεσία.

Το οργανωμένο έγκλημα εκμεταλλεύεται στο έπακρο τις πολιτικές που θα επιτρέψουν το ελεύθερο εμπόριο και την κίνηση σε όλη την Ε.Ε. Η ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων και των εμπορευμάτων στα εσωτερικά σύνορα της Ε.Ε. μείωσε την πιθανότητα ανίχνευσης εγκλημάτων. Πολλά είναι και τα εμπόδια στην αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου όπως η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τις νομικές διατάξεις στα κράτη-μέλη, οι διαφορές στην δικαστική διαδικασία και οι απαιτήσεις που συνδέονται με τα μέτρα δίωξης των εγκληματιών. Κατά κόρον χρησιμοποιούνται καταχρηστικά νόμιμοι δίαυλοι για τη διευκόλυνση της παράνομης μετανάστευσης, προκειμένου να κερδίσουν οι παράνομοι μετανάστες την είσοδο στην ΕΕ και να νομιμοποιήθούν. Χρησιμοποιούνται τουριστικά πρακτορεία, διεφθαρμένοι Αξιωματικοί που βοηθούν στην απόκτηση της βίζας και την παράταση της περιόδου ισχύος. Οργανώνονται εικονικοί γάμοι με πολίτες των κρατών-μελών σε μεγάλη κλίμακα και χρησιμοποιείται καταχρηστικά και το σύστημα ασύλου για την κατάκτηση της προσωρινής νόμιμης διαμονής. 

1.9 Κλοπή ταυτότητας και πλαστά έγγραφα

Τα πλαστά έγγραφα αποτελούν σημαντικό παράγοντα διευκόλυνσης παράνομων ενεργειών επιτρέποντας στις εγκληματικές ομάδες και στα παράνομα αγαθά να κυκλοφορούν ελεύθερα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με αυτόν τον τρόπο επιτρέπεται στα άτομα να εισέρχονται και να διαμένουν στα κράτη μέλη, προκειμένου να αποκτούν πρόσβαση σε κοινωνικές παροχές και να εργάζονται παράνομα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παραποιημένα πιστοποιητικά γέννησης, γάμου, πλαστές ταυτότητες και κάρτες ασύλου καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα εγκληματικών μεθόδων που γίνονται πιο απειλητικές όταν υποστηρίζουν τρομοκρατικές ενέργειες. 

2. Εγκληματικά πεδία

2.1. Ναρκωτικά: η πιο δυναμική εγκληματική περιοχή με ιδιαίτερη ανταγωνιστική αγορά, ιδιαίτερα καινοτόμες πρακτικές και συνεχή διαφοροποίηση στις διαδρομές διακίνησης

Ηρωίνη: Η αξία της ευρωπαϊκής αγοράς οπιούχων έχει εκτιμηθεί σε περίπου 12 δισεκατομμύρια ευρώ. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Γαλλία και η Γερμανία αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό της ευρωπαϊκής αγοράς. Παρά τη μέτρια μείωση των επιπέδων κατανάλωσης η διακίνηση ηρωίνης εξακολουθεί να αποτελεί απειλή. Οι οδοί/τρόποι διακίνησης ολοένα εξελίσσονται. Οι διακινητές ηρωίνης αποφεύγοντας πλέον την Τουρκία επιλέγουν την Ανατολή και την Νότιο Αφρική ή μεταφέρουν τα φορτία τους από το Πακιστάν στην Ε.Ε μέσω των Αραβικών Εμιράτων. Η παράνομη αγορά διακίνησης ναρκωτικών ουσιών είναι μακράν η πιο πολύ-εγκληματική αγορά με ανταγωνισμό στο επίπεδο των ομάδων, που σίγουρα υποβοηθείται από την συνεχή εναλλαγή των διαδρομών διακίνησης, καθώς ανακατανέμονται οι εγκληματικοί πόροι και διαδίδεται το οργανωμένο έγκλημα σε περισσότερες περιοχές. Ο οξικός ανυδρίτης αποτελεί βασικό στοιχείο στη διαδικασία παραγωγής ηρωίνης και σε ένα μεγάλο βαθμό παράγεται στην Ε.Ε. Αλβανικές, Τουρκικές και Πακιστανικές ομάδες κυριαρχούν στην εμπορία της ηρωίνης που παρά τις γλωσσικές και εθνοτικές διαφορές έχουν στενή συνεργασία.

Κοκαΐνη: 4 εκατομμύρια χρήστες καταναλώνουν 124 τόνους κοκαΐνης ετησίως. Η κοκαΐνη έρχεται δεύτερο σε συχνότητα χρήσης ναρκωτικό στην ΕΕ μετά την κάνναβη και η Ευρώπη παραμένει μία από τις μεγαλύτερες αγορές κοκαΐνης στον κόσμο. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν σημάδια μιας συνολική σταθεροποίηση του επιπέδου της κατανάλωσης κοκαΐνης με μέτρια πτώση σε ορισμένα κράτη μέλη. Η κύρια είσοδος και τα σημεία διανομής για κοκαΐνης που διακινήθηκε από την Κεντρική και τη Νότια Αμερική είναι τα μεγάλα λιμάνια της Βορειοδυτικής Ευρώπης, της Ιβηρικής Χερσονήσου και της Μαύρης Θάλασσας. Οι Κολομβιανές ομάδες δεν έχουν πλέον το μονοπώλιο στη διακίνηση της κοκαΐνης στην Ευρώπη, αλλά τα μεξικανικά καρτέλ. Συνήθως η κοκαΐνη ενσωματώνονται σε άλλα υλικά.

Κάνναβη: Η κάνναβη είναι το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό στην Ευρώπη. Εκτιμάται ότι περίπου 1.300 τόνοι ρητίνης κάνναβης και 1.200 τόνων φυτικής κάνναβης καταναλώνονται ετησίως στην Ευρώπη από περίπου 23 εκατομμύρια χρήστες κάνναβης. Η ρητίνη κάνναβης εισάγεται από το Αφγανιστάν μέσω των Βαλκανίων. Παρατηρήθηκε ότι έχει αυξηθεί η βία στις ομάδες που εμπλέκονται στην διακίνηση κάνναβης.

Συνθετικές ουσίες: Η Ολλανδία και το Βέλγιο παραμένουν οι βασικοί παραγωγοί και διανομείς των συνθετικών ναρκωτικών. Άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, η Εσθονία, η Βουλγαρία, η Λιθουανία, η Πολωνία και οι Σκανδιναβικές χώρες (Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία) είναι η έδρα της μικρής και μεσαίας κλίμακας παραγωγής συνθετικών ναρκωτικών. Η συντριπτική πλειοψηφία των ναρκωτικών που παράγονται στην Ε.Ε προορίζονται για τις αγορές της Ε.Ε. Τα ναρκωτικά για την αγορά της Ε.Ε παράγονται επίσης στη Δυτική Αφρική και τη Ρωσική Ομοσπονδία. Παρατηρείται ότι Ολλανδικές, Βελγικές, Αγγλικές, Λιθουανικές και Πολωνικές εγκληματικές ομάδες συνεργάζονται για να κυριαρχήσουν στη ροή των συνθετικών ναρκωτικών στην Ε.Ε, από το αρχικό στάδιο της προμήθειας των ουσιών έως τη διανομή του τελικού προϊόντος. Οι ομάδες που έχουν έδρα εκτός Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας και της Αλβανίας προσπαθούν πολύ να μπουν στις αγορές συνθετικών ναρκωτικών διαφορετικών κρατών-μελών. Οι 70 νέες ψυχοδραστικές ουσίες που έχουν προκύψει τον τελευταίο χρόνο, προορίζονται για πώληση μέσω διαδικτύου. Οι Ευρωπαϊκές εγκληματικές ομάδες παράγουν φτηνά συνθετικά ναρκωτικά στην Αφρική και την Ασία και τα διανέμουν στις αγορές της Ευρώπης. 

2.2. Παραχάραξη: Παραποίηση εμπορευμάτων, παράνομο εμπόριο εμπορευμάτων και εμπορεύματα που παραβιάζουν τους κανονισμούς υγείας και ασφάλειας.

Πρόκειται για έγκλημα με χαμηλό ρίσκο και υψηλή κερδοφορία. Τα πλαστά προϊόντα όχι μόνο προκαλούν ζημιές δισεκατομμυρίων ευρώ σε διαφυγόντες δασμούς και φόρους, αλλά και μειώνουν τον όγκο των πωλήσεων, τα κέρδη και τις επενδύσεις των νόμιμων επιχειρήσεων. Αυτό ταυτόχρονα αφαιρεί κίνητρα για επενδύσεις στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία. Επίσης, τα πλαστά προϊόντα προκαλούν σημαντικές βλάβες στην υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών, ακόμη προκαλούν και θανάτους. Ιδιαίτερα τα πλαστά φάρμακα μπορεί να αποτρέψουν την αποτελεσματική θεραπεία οξύνοντας ίσως τις ασθένειες.  Επιβλαβείς χημικές ουσίες και τοξικές ουσίες μπορεί να περιέχονται σε  είδη πολυτελείας και σε παιδικά παιχνίδια. 

2.3. Εγκλήματα κατά προσώπων

α. Διευκόλυνση Παράνομης Μετανάστευσης _ οι έντονες κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες μεταξύ των  ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, καθώς και η συνεχής ζήτηση για φθηνό εργατικό δυναμικό οδηγεί σε περισσότερα μεταναστευτικά ρεύματα και στην ανάπτυξη εγκληματικών δικτύων. Παρατηρείται γενικά ότι στις ενδοκοινοτικές μετακινήσεις των παράνομων μεταναστών δεν ακολουθούνται καθιερωμένες διαδρομές. Η κατάχρηση της νομικής οδού αυξάνεται και η συμμετοχή των νομικών επαγγελμάτων αποτελεί σημαντικό καταλύτη. Συνήθως οι παράνομοι μετανάστες που φτάνουν στις χώρες προορισμού εκτίθενται σε παράνομη εργασία και σεξουαλική εκμετάλλευση.

β. Εμπορία Ανθρώπων _ η ενδοκοινοτική διακίνηση είναι κλιμακούμενη και οι ομάδες που εμπλέκονται σε υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων είναι πολύ ευέλικτες και προσαρμόζονται γρήγορα στις αλλαγές της νομοθεσίας. Η οικονομική κρίση αύξησε τη ζήτηση για παράνομη αγορά εργασίας, κάτι που αξιοποιείται ολοκληρωτικά από τις εγκληματικές ομάδες. Μελλοντικές εκτιμήσεις Europol: Ο χώρος Σένγκεν παρέχει έναν άνετο χώρο λειτουργίας των δουλεμπόρων. Η πληθώρα νέων εργατών και η έλλειψη ευκαιριών απασχόλησης στις χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Ασίας αυξάνει τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ορισμένοι τομείς της οικονομίας τώρα βασίζονται στη δεξαμενή που παρέχει το τράφικιν για να βρουν εργαζόμενους, που βρίσκονται σε συνθήκες σεξουαλικής και εργασιακής εκμετάλλευσης. 

2.4. Οργανωμένο Έγκλημα κατά της ιδιοκτησίας

Σημαντικός εγκληματικός τομέας που επηρεάζει όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Στόχος συνήθως είναι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι. Οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες είναι εξαιρετικά κινητικές με σχετικά λίγα και μεμονωμένα μέλη που καταγίνονται με την οργανωμένη κλοπή του αυτοκινήτου, διαρρήξεις, ένοπλες ληστείες, κλοπές μετάλλων και κλοπή φορτίων. Οι σχετικά χαμηλές ποινές των εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας, η πολυμορφία τους και το γεγονός ότι συχνά διερευνώνται σε τοπικό επίπεδο τα καθιστούν ελκυστικά για τις οργανωμένες ομάδες. Η κλοπή μετάλλων και η κλοπή χαλκού ειδικότερα έχουν γίνει σημαντικό θέμα σε όλη κράτη μέλη της ΕΕ τα τελευταία χρόνια. Τα πάντα υπολογίζονται βάσει της αξίας μεταπώλησης τους. Οι διακυμάνσεις των τιμών στην παγκόσμια αγορά για τα υλικά καθορίζουν τους στόχους της οργανωμένης κλοπής της περιουσίας. 

2.5. Οικονομικά Εγκλήματα 

-Η εκτεταμένη φορολογική απάτη προκαλεί σημαντικές οικονομικές απώλειες σε κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς τα ποσά ανέρχονται σε δισεκατομμύρια ευρώ  ανείσπρακτων φόρων κατανάλωσης.

-Το Ντουμπάι είναι ένα σημαντικό κέντρο για συστήματα διεθνούς απάτης, μία πόλη που εκμεταλλεύονται οι ομάδες, ένα κέντρο δικτυωμένο σε παγκόσμιο επίπεδο με τη βιομηχανία εισαγωγών / εξαγωγών έχοντας στήσει πάγιο καθεστώς με τα δυτικά τραπεζικά συστήματα. Εξακολουθεί η έλλειψη ενημέρωσης από την πλευρά των ιδιωτών και θεσμικών επενδυτών.

-Οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν στους απατεώνες να έχουν εύκολη πρόσβαση σε μια μεγάλη δεξαμενή πιθανών θυμάτων.

-Η εμφάνιση του cloud computing και cloud-based απάτης διευκολύνει τους απατεώνες προσφέροντας ένα νέο εργαλείο πλατφόρμας πληρωμής προς εγκληματική αξιοποίηση.

Ξέπλυμα χρήματος _ Περιλαμβάνει πολλά δισεκατομμύρια ευρώ. Οι εγκληματικές ομάδες συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τις παραδοσιακές μεθόδους ξεπλύματος χρήματος, όπως η χρήση εικονικών εταιρειών και  λογαριασμών, κάνοντας ολοένα και μεγαλύτερη χρήση του διαδικτύου και άλλων τεχνολογικών καινοτομιών, όπως οι προπληρωμένες κάρτες και το ηλεκτρονικό χρήμα, εκμεταλλευόμενοι αδυναμίες των χωρών στους συνοριακούς ελέγχους και την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Το ξέπλυμα χρήματος είναι μια παγκόσμια επιχείρηση και περιλαμβάνει επαγγελματίες σε κάθε χώρα που διαχειρίζονται τεράστια χρηματικά ποσά. Συνδέεται στενά με άλλες μορφές σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος. Η κλίμακα του ξεπλύματος χρημάτων είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, αλλά θεωρείται ότι είναι σημαντική. Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC), εκτιμά ότι το ποσό των χρημάτων που ξεπλένονται σε παγκόσμιο επίπεδο ανέρχεται σε ποσοστό μεταξύ 2 και 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ ή μεταξύ των 615 δις ευρώ και 1.540.000 εκατομ. κάθε χρόνο.

2.6. Κυβερνοέγκλημα

Οι κυβερνο-επιθέσεις κατά κύριο λόγο συνδέονται με τα οικονομικά εγκλήματα απάτης. Ρωσόφωνοι εγκληματίες ασχολούνται πολύ με αυτόν τον τομέα εγκλήματος. Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 8% των χρηστών του διαδικτύου στην ΕΕ έχουν βιώσει κλοπή ταυτότητας και το 12% έχουν υποστεί κάποια μορφή ηλεκτρονικής απάτης. Επιπλέον, το κακόβουλο λογισμικό επηρεάζει εκατομμύρια νοικοκυριά. Χαρακτηριστικό στοιχείο, κοινό σε πολλά κράτη μέλη, είναι η ελλιπής αναφορά των κυβερνο-εγκλημάτων, με μόνο το 30%, όπως είναι η κλοπή ταυτότητας να καταγγέλλονται στις αρχές επιβολής του νόμου. Τέλος, αναφέρεται ως υπο-κατηγορίες του κυβερνο-εγκλήματος η διαδικτυακή εκμετάλλευση παιδιών και η απάτη στις κάρτες.

2.7. Περιβαλλοντικό έγκλημα

Παράνομη διακίνηση αποβλήτων_ Η αύξηση των ποσοτήτων των αποβλήτων και η υψηλή τιμή διάθεσής τους προσελκύει τις εγκληματικές ομάδες στον τομέα αυτό. Τα παράνομα απόβλητα εισάγονται λαθραία στη Δυτική Αφρική και την Κίνα και η παράνομη απόρριψη αποβλήτων αναφέρεται ολοένα και πιο συχνά από κράτη μέλη της Ε.Ε.

Διακίνηση παράνομων ειδών_ Η Ε.Ε. παραμένει μία από τις σημαντικότερες αγορές για το εμπόριο απειλούμενων ειδών. Σημαντική δραστηριότητα υπάρχει γύρω από την εμπορία σε κέρατο ρινόκερου, ελεφαντόδοντου και αρπακτικών πτηνών, γενικότερα ζήτηση υπάρχει σε ό,τι σπανιότερο και πολυτιμότερο στην χλωρίδα και την πανίδα. 

2.8. Διακίνηση Όπλων

Η εμπορία όπλων στην Ε.Έ.  συμβαίνει σε μικρή κλίμακα και τα όπλα που διακινούνται προορίζονται είτε για προσωπική χρήση είτε για να καλύψουν τις συγκεκριμένες παραγγελίες. Τα δεδομένα που συλλέγονται δεν δείχνουν αύξηση στη διακίνηση βαρέων πυροβόλων όπλων. Αναφέρεται επίσης ότι η εμπορία όπλων είναι μάλλον συμπληρωματική και όχι κύρια πηγή εσόδων για τις ομάδες που εμπλέκονται σε αυτόν τον τομέα του εγκλήματος. Τα όπλα στην Ε.Ε. προέρχονται από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Επίσης, παράνομες συμμορίες μοτοσικλετιστών εμπλέκονται στην διακίνηση όπλων και έχουν ανοίξει κεφάλαια στα Δυτικά Βαλκάνια. 

Επίλογος

Με την παραπάνω Έκθεση γίνεται μια προσπάθεια να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν σε μελλοντικές εφαρμογές και πάνω σε στρατηγικούς άξονες τα μεγαλύτερα σοβαρά εγκλήματα των οργανωμένων ομάδων που δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε. και απειλούν την οικονομία και την κοινωνική συνοχή των κρατών – μελών. Συνοψίζοντας, εκεί που ο Οργανισμός Europol δίνει περισσότερη έμφαση είναι: α) η διευκόλυνση της παράνομης μετανάστευσης, β) η εμπορία ανθρώπων, γ) τα πλαστά προϊόντα με επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και την ασφάλεια, δ) η απάτη, ε) η παραγωγή και διακίνηση συνθετικών ναρκωτικών, στ) το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και ζ) το ξέπλυμα χρημάτων. Νέα εγκλήματα ωστόσο κάνουν την εμφάνισή τους και μας απειλούν όπως είναι το περιβαλλοντικό έγκλημα και η ενεργειακή απάτη, τα οποία θα απασχολήσουν σοβαρά τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς δίωξης εγκλήματος τα προσεχή έτη. Σημειώνεται δε οτι o Frontex και ο Eurojust συνέβαλαν με τα δικά τους δεδομένα στην έκδοση αυτής της έκθεσης.

ΠΕΑΛΣ/ΛΙΜΕΝΙΚΗ ΡΟΤΑ