Όλο το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Αστυνομίας και του Λιμενικού για την θωράκιση των συνόρων, Τί παίρνουμε - πόσο κοστίζουν

Τη στιγμή που η χώρα στενάζει υπό το στυγνό μνημονιακό ζυγό και οι περικοπές πρώτιστα των μισθών με απανωτές υποβαθμίσεις του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων καλά κρατούν, το πάντα αεικίνητο κι ευέλικτο στις προμήθειες υπουργείο Δημόσιας Τάξης αλλά και το Ναυτιλίας, προετοιμάζονται να γεμίσουν με ζεστό χρήμα τα ταμεία των πολυεθνικών εταιρειών πώλησης συστημάτων ασφάλειας.

Στο πλαίσιο αυτό, το μεν πρώτο προετοιμάζει είτε σχεδιάζει προμήθειες ύψους περίπου 44.000.000 ευρώ και το δεύτερο περίπου 62.000.000 ευρώ, στο … νεομερκαντιλικού αξιώματος όνομα της εθνικής Ασφάλειας και της ηλεκτρονικής άμυνας στα ανατολικά σύνορα της χώρας για την ανάσχεση του κύματος των προσφύγων. 

Όπως θα δούμε, με μία σειρά νέων προμηθειών που είτε οι διαγωνιστικές διαδικασίες έχουν ξεκινήσει, είτε δρομολογούνται και με συγχρηματοδότηση από τα αρμόδια ευρωπαϊκά προγράμματα και ταμεία, η Ελλάδα επιχειρεί να οργανωθεί σε επίπεδο τεχνολογικού εξοπλισμού κι εφαρμογών, ώστε ν' αποκρουστεί η σε ύφεση από Έβρου είσοδος των παράνομων μεταναστών και εσχάτως η από θάλασσα παράνομη μετανάστευση που «μετασχηματίζεται» στις καθημερινές πλέον «αποβάσεις» δύστυχων ψυχών σε ελληνικά νησιά και βραχονησίδες.

Σύμφωνα με πληροφορίες ήδη βρίσκεται σε ισχύ, για να ξεκινήσουμε από το πιο κοστοβόρο σκέλος των διαγωνιστικών διαδικασιών, που καταλαμβάνει σχεδόν τα δύο τρίτα του συνόλου της δαπάνης των προμηθειών, η προκήρυξη διαγωνισμού για την αγορά ενός πλοίου- ραντάρ ανοιχτής θαλάσσης μήκους 40 έως 50 μέτρων προϋπολογισμένου κόστους 40.000.000 ευρώ.

Ας δούμε όμως αναλυτικά όλο το εξοπλιστικό πρόγραμμα, ξεκινώντας από τις προμήθειες για λογαριασμό του λιμενικού, καθώς όπως έχουμε δει σε προηγούμενα ρεπορτάζ, προς τη θάλασσα έχει μετατοπιστεί η συνοριακή πίεση που ασκείται…

1. Η προμήθεια του συγκεκριμένου σκάφους με επιχειρησιακή ταχύτητα 25 κόμβων, θα ενσωματωθεί στο στόλο του Λιμενικού με αποστολή τον εντοπισμό των λέμβων που θ' αποπειρώνται να εισέλθουν στα ελληνικά ύδατα αλλά και επιτήρηση της ΑΟΖ. Το σύγχρονο με ηλεκτρονικό εξοπλισμό σκάφος θα διαθέτει εκτός των άλλων θερμικές κάμερες και πυροβόλα. Για τη συγκεκριμένη προμήθεια έγινε ειδική νομοθετική ρύθμιση ώστε ν' αποφευχθεί η χρονοβόρα παραπομπή του θέματος στη διακομματική επιτροπή. Τέτοιο πλοίο ανοιχτής θάλασσας υπάρχει, πλην όμως είναι γερασμένο και με ξεπερασμένο εξοπλισμό.

2. Στη διάθεση του Λιμενικού έχουν ήδη τεθεί 6 σκάφη, τα οποία όμως μπορούν να πραγματοποιήσουν περιπολίες έρευνας σε παράκτιες περιοχές της νησιωτικής χώρας. Τα σκάφη αυτά, μήκους περίπου 20 μέτρων με δυνατότητα πλεύσης παντός καιρού κι επιχειρησιακή ταχύτητα 30 κόμβων, κόστισαν 12.000.000 ευρώ.

3. Για την καλύτερη αποτροπή των μεταναστευτικών ροών που αποπειρώνται να εισέλθουν δια θαλάσσης στη χώρα, προετοιμάζεται η προμήθεια ραντάρ για λογαριασμό του Λιμενικού με βάση δύο διαφορετικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμένου κόστους 5.500.000 ευρώ. Τα ραντάρ που προορίζονται να τοποθετηθούν σε βραχονησίδες, αφορούν σύμφωνα με πληροφορίες το ένα στο βόρειο Αιγαίο για το οποίο έχει ήδη εκπονηθεί μελέτη με την ονομασία «σύστημα επιτήρησης ραντάρ», το οποίο έχει ήδη επιλέξει τα σημεία και τις βραχονησίδες εκείνες στις οποίες θα τοποθετηθούν ειδικά ραντάρ που θα σημαίνουν alert στην περίπτωση εντοπισμού μη πιστοποιημένων πλεύσεων και το συνολικό κόστος προμήθειας προϋπολογίζεται στα 2.000.000 ευρώ. Ενώ για το νότιο Αιγαίο, εκπονείται σε συνεργασία με τον Frontex άλλη μελέτη με την ονομασία «σύστημα επιτήρησης θαλασσίων συνόρων» με πάνω κάτω ίδιες προδιαγραφές αλλά πιο εξελιγμένα συστήματα προϋπολογισμένης δαπάνης 3.500.00 ευρώ.

4. Το υπόλοιπο και κατά πολύ ηπιότερο και «φθηνότερο» πρόγραμμα εξοπλισμού του Λιμενικού Σώματος που είτε έχει ολοκληρωθεί η προμήθεια είτε επίκειται, εξαντλείται στην αγορά 15 φορητών διοπτρών θερμικής απεικόνισης κόστους 980.000 ευρώ, δύο βαν με θερμικές κάμερες κόστους 700.000 ευρώ, 30 τζιπ ίδιου τιμήματος (700.000 ευρώ), 2 ταχύπλοων φουσκωτών (500.000 ευρώ) πρόσθετου εξοπλισμού για το Συντονιστικό Κέντρο ύψους 3.500.000 ευρώ και αναβάθμιση των διαθέσιμων πλοίων για τη βελτυίωση των συστημάτων πρόωσης 1.775.250 ευρώ.

Με τα συγκεκριμένα 4 αυτά ειδικού ή γενικού χαρακτήρα σχέδια προμηθειών, εκτιμάται ότι θα γίνει εφικτή η ανάπτυξη κατά μήκος όλου του θαλάσσιου συνοριακού άξονα με την Τουρκία, ενός αξιόπιστου δικτύου ελέγχου και έρευνας, ώστε τίποτα να μην μπορεί να διαπλεύσει απαρατήρητο. 

Έβρος και Αστυνομία

Το δεύτερο πλάνο προμηθειών που αφορά στην Αστυνομία, είναι σχεδόν μονοδιάστατα προσανατολισμένο προς τον Έβρο, όπου τους τελευταίους δυόμιση με τη συμβολή του «Ξένιου Δία» τα προβλήματα της αθρόας διέλευσης μπορεί να έχουν … «εξομαλυνθεί», αλλά με τον ερχομό του χειμώνα η πρόβλεψη είναι ότι θα «ανακάμψει» δεδομένου ότι οι θαλάσσιες οδοί θα καταστούν επικίνδυνες. 

1. Το δεύτερο μετά τον «αειθαλή» φράχτη εξοπλιστικό βήμα θωράκισης της αμυντικής ασπίδας που επιχειρείται ν’ αναπτυχθεί στον Έβρο, έχει να κάνει με την προμήθεια τουλάχιστον 3 κινητών βαν- επιχειρησιακών και διοικητικών μονάδων, συνολικού κόστους περίπου 2.804.400 ευρώ. Τα συγκεκριμένα σύγχρονα μέσα θ’ αναπτυχθούν κατά μήκος της υπόλοιπης μεθορίου και θα είναι εξοπλισμένα με θερμικές κάμερες ψηλού ιστού και με ραντάρ ενώ θα έχουν δυνατότητα δορυφορικής διασύνδεσης μέσω του Hellas Sat. Το πρόγραμμα αυτό βρίσκεται στο στάδιο της προώθησης του και το πιο πιθανό είναι η προμήθεια να γίνει από αμερικάνικο κολοσσιαίο κονσόρτσιουμ. Και τα δύο συγκεκριμένα προγράμματα, θα «πατήσουν» πάνω στις δομές και στις υποδομές του C4i.

2. Το τρίτο σκέλος του εξοπλιστικού προγράμματος έχει διπλό κι εκ διαμέτρου αντίθετο «προσανατολισμό» και γεωγραφική μορφολογία. Ο ένας είναι μόνιμα στραμμένος προς ανατολάς και αφορά σε … παραποτάμια τεχνολογική μεταφερόμενη εγκατάσταση και ο άλλος προς δυσμάς σε λιμανίσια. Η προμήθεια αφορά σε 4 κινητές μονάδες X-ray συνολικής δαπάνης περίπου 2.300.100 ευρώ. Από αυτές, οι δύο προορίζονται να τοποθετηθούν σε επίκαιρα σημεία τελωνειακής διέλευσης του Έβρου, όπως στους Κήπους, στις Καστανιές, αλλά και στο Ορμένιο που αποτελεί πέρασμα εισόδου από τη Βουλγαρία ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο κριθεί, προκειμένου να σκανάρονται και να «ακτινογραφούνται» όλα τα διερχόμενα φορτηγά για την πιθανότητα της παράνομης και μαζικής μεταφοράς προσφύγων σε ειδικές κρύπτες. Τα άλλα δύο X-ray προορίζονται να διατεθούν στο Λιμενικό Σώμα, ώστε να εγκατασταθούν το ένα στο λιμάνι της Πάτρας και το δεύτερο σ’ αυτό της Ηγουμενίτσας προκειμένου κατά τον ίδιο τρόπο ν’ αποφεύγεται η … απόδραση προς την Εσπερία. Πρόκειται για τελευταίας τεχνολογίας συστήματα χαμηλής ακτινοβολίας, μη επιβλαβούς για τον ανθρώπινο οργανισμό.

3. Στο τέταρτο πρόγραμμα προμήθειας εξελιγμένου τύπου και τελευταίας τεχνολογίας μέσων αποτροπής κι απόκρουσης της πλημμυρίδας του αυξανόμενου μεταναστευτικού κύματος ώστε να χρησιμοποιηθούν είτε μεμονωμένα το καθένα ξεχωριστά, είτε ως σύμπλοκο συνδυασμένων τεχνολογικών εφαρμογών για το συγκεκριμένο προγραμματικό σκοπό, συγκαταλέγεται η προμήθεια 2 ελικοπτέρων συνολικής δαπάνης 14.000.000 ευρώ. Στο ίδιο πλάνο υπάρχει ως προοπτική προς το παρόν η απόκτηση μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Με τα συγκεκριμένα πτητικά μέσα τα οποία θα είναι εφοδιασμένα με κάμερες, αναλόγως της συγκυρίας, των προβλέψεων ή των απαιτήσεων, θα μπορούν να υπερίπτανται είτε πάνω από τον Έβρο κατά μήκος των 203 χιλιομέτρων της συνοριακής ζώνης συμπεριλαμβανομένων και των 12,5 χερσαίων, είτε πάνω από θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα οι μεταφορές με δουλεμπορικά σκάφη προς τα ελληνικά νησιά. Οι τεχνικές δυνατότητες και τα οφέλη που αποφέρει στην έρευνα πιστοποιήθηκαν σε δοκιμαστικές πτήσεις που έγιναν πέρσι το Νοέμβριο στο Άκτιο υπό την αιγίδα του Frontex και τα αποτελέσματα, σύμφωνα με όσα δηλώνονται, άφησαν εξαιρετικά ικανοποιημένα τα αρμόδια στελέχη της Αστυνομίας. Το κόστος στην περίπτωση της ενδεχόμενης απόκτησης, είναι προς το παρόν … άδηλο, καθώς η δαπάνη για κάθε συστοιχία μη επανδρωμένων αεροπλάνων μπορεί να ξεκινά από 100.000 ευρώ και να φτάνει στο 1,5 εκατομμύριο.

4. Το πέμπτο και τελευταίο πρόγραμμα προμηθειών, περιλαμβάνει … σωρευτικά την αγορά 210 τζιπ κόστους 6.282.500 ευρώ, 40 φορητών καμερών θερμικής απεικόνισης από τις οποίες οι 20 έχουν ήδη παραληφθεί και τοποθετηθεί κατά μήκος του φράχτη συνολικής δαπάνης 2.000.000 ευρώ, η προμήθεια νέου λογισμικού ανάλυσης εγκληματολογικών πληροφοριών (I-2) και η εγκατάσταση και η λειτουργία συστήματος πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς (SIS II) κόστους 2.900.000. Η ανάθεση του σχετικού έργου έχει γίνει στην ίδια εταιρεία που ανέπτυξε το αντίστοιχο σύστημα της Κύπρου. 

Ευρωπαίος … Eurosur

Δεν είναι μόνο η Ελλάδα που αναζητά τρόπους και ηλεκτρονικά μέσα για τη θωράκιση- επιτήρηση των συνόρων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά διαρκώς τρόπους να ενδυναμώσει τον έλεγχο και την επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων της, κάνοντας χρήση ολοένα και ακριβότερων τεχνολογιών. Είναι όμως αυτές αποτελεσματικές;

Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο προχώρησε στην εφαρμογή δύο σχεδίων. Το πρώτο είχε να κάνει με τη διαρκή επίβλεψη όλων των εξωτερικών συνόρων της Γηραιάς Ηπείρου, ενώ το δεύτερο αποτελούσε μία πρόταση για τη δημιουργία «έξυπνων συνόρων» ή, απλούστερα, για τη χρήση τεχνολογιών βιομετρικής αναγνώρισης και ταυτοποίησης όλων όσοι εισέρχονται ή εξέρχονται της Ευρώπης. 

Το πρώτο σχέδιο με την ονομασία Eurosur – που σημαίνει Ευρωπαϊκό Σύστημα Επιτήρησης Συνόρων – ξεκίνησε την 2η Οκτωβρίου του 2013, ενώ αυτό το διάστημα συζητείται στην Ευρωβουλή. «Κάθε κράτος-μέλος της Ε. Ε. Είναι επιφορτισμένο με την ευθύνη να στήσει το δικό του κέντρο συντονισμού όλων των επιχειρήσεων επιτήρησης των συνόρων, τις οποίες θα αναλάβουν η αστυνομία, το ναυτικό και τα τελωνεία», εξηγεί ο Έρικ Μπέργκλουντ, υψηλόβαθμο στέλεχος του Frontex. 

Σύμφωνα με τον τελευταίο, τρεις είναι οι βασικοί στόχοι του προγράμματος Eurosur: ο εντοπισμός παράνομων μεταναστών, η καταπολέμηση του διεθνούς εγκλήματος και η διάσωση ατόμων που επιχειρούν να εισέλθουν παράνομα στην Ευρώπη διά θαλάσσης. Ενώ η Επιτροπή επιμένει ότι μέχρι το 2020 θα έχει κοστίσει μόνο 340 εκ. ευρώ, ειδικοί επιστήμονες του τομέα υπολογίζουν ότι μέχρι τότε το συνολικό κόστος θα είναι δύο και τρεις φορές μεγαλύτερο. 

Η πρόταση περιλαμβάνει ένα Σύστημα Εισόδου-Εξόδου όσο και ένα πρόγραμμα συχνά εισερχόμενων ταξιδιωτών. Το πρόγραμμα αυτό αφορά στη συλλογή δεδομένων για όλους τους μη Ευρωπαίους ταξιδιώτες κατά την είσοδό τους, συμπεριλαμβανομένων και όλων των στοιχείων που σχετίζονται με τις διευθύνσεις και τις επαφές τους εντός Ευρώπης (βιομετρικά δεδομένα, δακτυλικά αποτυπώματα, ψηφιακές φωτογραφίες). Επίσης, το άτομο «σαρώνεται» ακόμη μία φορά κατά την αναχώρησή του, επιτρέποντας στο σύστημα να εντοπίσει οποιονδήποτε μένει πίσω παράνομα. 

Η Ευρώπη δέχεται κάθε χρόνο 100 με 150 εκατομμύρια επισκέπτες – κάτι που οδηγεί πολλούς ειδικούς σε θέματα βιομετρικού ελέγχου να τηρούν επιφυλακτική στάση απέναντι στην πρόταση, λόγω της έλλειψης εμπειρίας στη χρήση τέτοιου είδους μεγα-συστημάτων. Παρά τα όποια τυφλά σημεία ενός τέτοιου συστήματος, η Επιτροπή επιμένει ότι αυτό προορίζεται αποκλειστικά και μόνο για τη διατήρηση αρχείου με στατιστικά δεδομένα σχετικά με τη μετανάστευση. 

Σε αυτή την περίπτωση, το κόστος της εφαρμογής του έξυπνου συστήματος θα έφτανε τα 450 εκατομμύρια ευρώ, με τις συμπληρωματικές χερσαίες και θαλάσσιες επιχειρήσεις να κοστίζουν άλλα 190 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. 

Αντιλαμβάνεται βεβαίως κανείς πως μία τέτοια τεχνολογική βελτιστοποίηση του συστήματος ελέγχου και επιτήρησης των συνόρων αναμένεται να εγείρει συζητήσεις επί συζητήσεων περί της δημοκρατικότητάς της, κάτι που έχει αρχίσει ήδη να συμβαίνει τόσο εντός όσο και εκτός Βρυξελλών.

του Γιώργου Καραϊβάζ